دادخواست اعسار از پرداخت مهریه⚖️-۰۹۰۳۸۶۴۰۷۷۵-گروه وکلای ایران آرتا

مهریه یکی از حقوق مالی زنان است که در فقه اسلام برای حمایت از آنان در نظر گرفته شده یکی از معضلات امروزه جامعه برقرار شدن فرهنگ بد در خصوص توافقات زوجین و خانواده آنان برای تعیین این حق می باشد.در گذشته با کمتر بودن تورم و قیمت پایین سکه میزان و تعداد بالایی از سکه برای زنان در نظر گرفته میشد و گاهاً وجه نقد قرار میدادند با درج شدن تعداد سکه در سند نکاحیه زوجین قدیمی و به اصطلاح چشم و هم چشمی اقوام در قراردادن مهریه بیشتر یا حداقل برابر با دیگر اقوام تعداد سکه های تعیینی را همان تعداد قبلی حفظ نمود .

در سالهای دور بسیار دیده میشد که مرد میزان مهریه خانم را به راحتی پرداخت میکرد و مشکلی از این بابت به مانند امروز وجود نداشت اما با اتفاقات بد اقتصادی بعد از انقلاب و تحریم های ناجوانمردانه و دیگر مشکلات آقایان نه تنها در پرداخت مهریه بلکه در پرداخت حقوق ابتدایی خانمها از قبیل نفقه نیز با مشکل مواجه گردیدند بنابراین بعلت این چالشهای اقتصادی جدید، نهاد اعسار و دادخواست اعسار از پرداخت مهریه، خواهان بیشتری نسبت به گذشته پیدا نمود و قضات دادگاهها نیز احتمالا تمایل بیشتری نسبت به صدور این حکم نسبت به افراد متقاضی پیدا کردند.

بالاترین و شایع ترین آمار بدهی های مالی بدهی در خصوص مهریه است چراکه افراد جامعه کمتر ممکن است بدهی مالی داشته باشند اما مهریه جزء دیونی است که برای تمامی مردان کم و بیش وجود دارد لذا بیشترین دادخواست اعسار نیز طبیعتاً در خصوص مهریه خواهد بود.قبل از توضیح و بسط موضوع اعسار و رسیدگی به آن در دادگاهها باید این کلمه را تعریف کنیم .

اعسار در لغت به معنای افلاس ، نیازمندی و ورشکستگی است و از نظر حقوقی و اصطلاحی ناتوانی در پرداخت دیون را گویند حال این ناتوانی میتواند یا موقتی ویا دائمی باشد. در قوانین ما این اجازه به حاکم یا همان دادگاه داده شده که در صورت وجود ناتوانی در پرداخت دین توسط شخص متعهد ، به او مهلت عادله داده یا قرار اقساط در نظر بگیرد.(ماده ۲۷۷ قانون مدنی)

از طرفی مواد دیگری از قانون آیین دادرسی مدنی و قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی پایه و اساس بررسی اعسار افراد متقاضی و نحوه برخورد و رسیدگی چنین دعوایی را فراهم نموده که در جایگاه خود قابل بحث و بررسی است حال که توضیحات اولیه در خصوص مهریه و دین و اعسار و تعریف آنها داده شد ، توجه شما عزیزان را به شرح دادخواست اعسار از پرداخت و انواع آن جلب مینمایم.

تعریف دادخواست اعسار از پرداخت مهریه

۲نوع دادخواست اعسار از پرداخت ، چه بابت مهریه وچه بدهکاری دیگر وجود دارد :

اولین نوع  دادخواست ، مختص مرد و آن زمانی است که او بخواهد به دادگاه اثبات نماید که توانایی پرداخت مهریه همسرش یا بدهکاری دیگران را به صورت یکجا ندارد.

این نوع دادخواست ، دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به که در اینجا مهریه میباشد نامیده میشود که در خصوص مهریه ، همانطور که در پاراگراف قبلی گفتیم مختص آقایان است. و در واقع مرد از دادگاه درخواست می نماید تا با توجه عدم توانایی پرداخت ، مهریه زوجه را به صورت قسطی و ماه به ماه یا هر نوع که توانایی داشته باشد پرداخت نماید.

دومین دادخواست اعسار ، جهت پرداخت هزینه دادرسی دعاوی ، بالاخص هزینه دادرسی مطالبه مهریه ، به دادگاه ارائه خواهد شد که این دادخواست مختص بانوان است . چراکه معمولا مهریه خانمها تعداد بالایی سکه طلای تمام بهار آزادی است که با قیمت روز سکه طلا مبلغ قابل توجهی خواهد شد. و از آنجایی که هزینه دادرسی دعاوی مالی در مرحله بدوی ۳/۵٪ خواسته میباشد ، مبلغ بالایی را می بایست به حساب دادگستری واریز تا پرونده به جریان افتاده و رسیدگی شود.

فی المثل تعداد مهریه ۱۰۰ عدد سکه تمام بهار آزادی با قیمت کنونی ۳۰ میلیون تومانی سکه ، مبلغی برابر ۳ میلیارد تومان بوده که ۳/۵٪ این خواسته یعنی مبلغی برابر ۱۰۵ میلیون تومان بعنوان هزینه دادرسی خواهد بود که در توان اکثر افراد نخواهد بود.

بنابراین زوجه همراه با دادخواست مطالبه مهریه دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را نیز به دادگاه ارائه مینماید. و دادگاه در ابتدای جلسه یا در جلسه ای مجزا از دعوای اصلی به دادخواست اعسار و توانایی یا عدم توانایی زوجه را بررسی خواهد نمود .لذا در آن دادخواست زوجه می بایست از دادگاه بخواهد تا هزینه دادرسی را فعلا پرداخت ننماید .

شرایط دادخواست اعسار از پرداخت مهریه

مواد قانونی مرتبط با این نوع دعوا در قوانین اجرای احکام مدنی و عمدتاً در قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی درج گردیده .در ابتدای امر باید گفت طبق مواد قانونی چنانچه حالت ملائت یا همان مال دار بودن قبلی محکوم اثبات شود ، بار اثبات دعوای اعسار با شخص محکوم علیه است و از آنجایی که اصل بر ملائت یا مال دار بودن افراد بوده و حالت اعسار استثنایی بر این اصل می باشد در اکثر موارد بار اثبات ادعا با محکوم علیه خواهد بود.

۱- لذا در این نوع درخواست که به شکل دادخواست به دادگاه تقدیم می‌شود ، نام دو نفر شاهد که به وضعیت زندگی و درآمد و اوضاع اقتصادی خواهان این دادخواست ، آگاهی دارند ذکر می‌گردد که شهادت و گواهی خود را ذیل فرمی خاص ضمیمه دادخواست می‌نمایند.در اینجا باید عنوان شود که رویه قضایی متنوعی از سوی قضات محترم اعمال میگردد چراکه بعضی از آنان حضور شاهد در دادگاه و ادای شهادت را نادیده گرفته و صرفاً به وجود شهادتنامه اکتفا نموده و بعضی دیگر از قضات حضور شاهد را ضروری و در صورت عدم مراجعه شهود دعوای اعسار را رد مینمایند.

۲- و همچنین خواهان اثبات اعسار، می بایست لیستی از اموال منقول و غیرمنقول خود و همچنین تمامی نقل و انتقالات اموال منقول و غیر منقول خود را در طی یکسال گذشته ،به دادگاه ارائه نماید. بعضی از افراد گمان می‌کنند که درضمائم دادخواست اعسار از پرداخت مهریه می‌بایست ذکر نمایند که هیچ مالی ندارند و یا اینکه حتماً می‌بایست اموال خود را به شخص ثالثی منتقل نمایند تا دادگاه را قانع کنند که خواهان این دعوا معسر است.پس در اینجا دو نکته را میتوان احصاء نمود .

اول آنکه چنانچه زوج اموال خود را در فاصله کمتر از یک سال که در قانون ذکر گردیده به شخص ثالثی منتقل نماید معسر شناخته نخواهد شد و دوم هم آنکه در صورت عدم تکمیل فرم لیست اموال و نقل و انتقالات ، خود میتواند دلیل نقص پرونده اعسار و منجر به رد چنین دعوایی گردد.اما لازم به ذکر است که اعسار از پرداخت مهریه یا هر مالی که بدان محکوم شده‌ایم تنها به معنای نداشتن مال و برعکس آن نیست

بلکه  بدان معناست که شخص می‌تواند اموالی نیز داشته باشد اما در حال حاضر توانایی پرداخت بدهی خود را از محل این اموال نداشته باشد مانند آنکه مال وی در رهن شخص ثالث باشد.

آیا دادن دادخواست اعسار از پرداخت مهریه مهلت دارد ؟

یا به عبارت دیگر آیا باید مهلت معینی را برای ارائه دادخواست اعسار ازپرداخت مهریه رعایت نماییم ؟

در جواب این سوال باید گفت برای ارائه دادخواست اعسار به مدت ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ اجراییه مهلت وجود دارد. اگر در این مهلت این دادخواست به دادگاه ارسال نماییم دادگاه موظف است در وقت فوق العاده که معمولاً بیشتر ازیک ماه نخواهد بود به این دعوا و ادله استنادی رسیدگی نماید اما

چنانچه با خونسردی تمام بعد از مهلت ۳۰ روزه دادخواست اعسار ارائه گردد دادگاه در ابتدا از شخص ، مالی به ارزش کل مهریه یا بیشتر به عنوان وثیقه  یا وجه الکفاله دریافت و سپس به دعوای اعسار رسیدگی می‌نماید.

لذا چنانچه به دادخواست اعسار رسیدگی و عدم معسر بودن محکوم علیه ثابت گردد یا به عبارتی دعوای اعسار وی رد شود ، میزان محکوم به و هزینه های اجرایی ، از وثیقه یا وجه الکفاله استیفاء خواهد شد. و در غیر این صورت ، یعنی چنانچه دادخواست اعسار خارج از مهلت ۳۰ روزه ارائه و مال منقول یا غیر منقول بعنوان وثیقه یا کفالت قرار داده نشود ،

فرد را در زندان محبوس نموده تا به دعوای اعسار او رسیدگی شود و بعد از نتیجه نهایی اگر معسر محسوب گردد از زندان آزاد و طبق حکم به پرداخت اقساط اقدام نماید. و اگر معسر شناخته نگردد همچنان در زندان مانده تا کل مهریه را پرداخته و سپس آزاد گردد. بنابراین ارائه دادخواست اعسار از پرداخت مهریه مهلت ندارد و مهلت ذکر شده برای این نوع دادخواست صرفاً برای جلوگیری از حبس و یا قراردادن وثیقه است والا پس از مهلت ۳۰ روزه هم میتوان دادخواست اعسار ارائه داد.

مواد قانونی اجرای احکام مدنی و نحوه اجرای محکومیت‌های مالی ، منابع اصلی دادخواست اعسار از پرداخت مهریه یا هر نوع مال می‌باشد که مطالعه این قوانین خالی از لطف نیست ، اما چنانچه قصد اثبات عدم توانایی خود در پرداخت مهریه را دارید به شما توصیه می‌شود حتماً از تخصص و تجربه یک وکیل دادگستری بهره ببرید.

چرا که در قوانین ما جزئیات و ظرایف زیادی در خصوص اعسار و ماهیت و نحوه اثبات آن و ادله اثبات آن وجود دارد که توسط افراد عادی قابل بهره‌برداری نیست و عدم موفقیت در این دعوا، خواهان را به چالش جدی میکشاند. در حقوق ایران اصل بر تمکن مالی افراد است و وجود اعسار استثنایی بر این اصل بوده و نیاز به اثبات دارد و اثبات آن هم با اسناد و ادله از جمله شهادت شهود امکان پذیر خواهد بود .

دادخواست اعسار را به چه دادگاهی ارسال کنیم ؟

امروزه با وجود دفاتر الکترونیک قضایی آگاهی زیادی نسبت به اینگونه مسائل لازم نیست و این دفاتر خود دادخواست را به دادگاه یا مرجع صالح به رسیدگی ارسال مینمایند. ولی لازم بذکر است دادخواست اعسار چه برای مهریه و چه برای کلیه دیون می بایست در دادگاه اولیه که رسیدگی به دعوای اصلی  را انجام داده ، طرح گردد.

چگونه در جلسه دادگاه اعسار دفاع کنیم؟

برای دفاع در جلسه رسیدگی اگر چنانچه خوانده یا وکیل وی هستید میبایست چند نکته مهم را مدنظر خود قرار دهید .

اولاً : دادخواست اعسار از تجار پذیرفته نخواهد شد و  تاجر در قانون ما شخصی است که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی قرار بدهد لذا اصلاً لازم نیست که فرد برای تاجر محسوب شدن کارت بازرگانی داشته باشد . بنابراین هرکس برابر ماده ۲ قانون تجارت فعالیت نماید در زمره تجار محسوب و دادخواست اعسار از وی مورد قبول واقع نخواهد شد.

ثانیاً : معرفی کردن مالی از اموال خواهان دعوای اعسار ، از دیگر دفاعیات اثبات عدم معسر بودن وی میباشد.

ثالثاً : جرح شهود از دیگر دفاعیات این دعوا محسوب میگردد.

و اما اگر چنانچه خواهان دعوا یا در واقع دادخواست اعسار را شما یا وکیل شما به دادگاه تقدیم نموده نحوه دفاع عکس موارد فوق و در جهت اثبات عدم توانایی مالی و درخواست تقسیط محکوم به خواهد بود .

سخن آخر اینکه:

باتوجه به شرایط اقتصادی نابسامان سالهای اخیر و افزایش بی رویه قیمت طلا و سکه و ارز و از طرفی کاهش ارزش پول داخلی و ایجاد تورم بسیاری از بانوان در این سالها اقدام به مطالبه مهریه خود در دادگاهها نمودند

بگونه ای که رشد این نوع پرونده در دادگاه چشمگیر بود. و با توجه به شرایط اقتصادی مذکور مردان در اکثر موارد قادر به پرداخت این دین مالی خود نبوده و با صدور احکام جلب روانه زندان میشدند.

لذا ریاست محترم قوه قضاییه با ایجاد تمهیدی جدید در سال ۱۳۹۹ همانطور که در اوایل مقاله بیان شد دستوری در خصوص مطالبه مهریه توسط خانمها ابتدا در اداره اجرای مهریه صادر فرمودند

بطوریکه در ابتدا خانمها می بایست در اداره اجرای ثبت اسناد و املاک نسبت به استعلام اموال مرد و توقیف آن اقدام نموده و سپس در صورت عدم وجود اموال ، نسبت به اخذ گواهی از اداره ثبت و طرح دادخواست در دادگاه خانواده اقدام نمایند.

بنابراین  این تمهید اتخاذ شده هرچند موقعیت بهتری را برای اقایان بوجود آورد اما اوضاع خانمها در مطالبه مهریه سخت و طاقت فرسا شد . بعضی از اقایان با پیدا کردن فرصت بیشتر نسبت به فرار از دین اقدام کردند که البته با توجه به عدم مشاوره با وکیل دادگستری خانمها گاها توانستند ابطال معاملات آقایان را از دادگاه اخذ نمایند.

لذا توصیه به زوجین عزیز این است که قبل از هرگونه اقدامی نسبت به طرح دعوا در دادگاه یا اداره اجرای ثبت اسناد و املاک و قبل از هرگونه انتقال اموال به دیگری جهت فرار از دین ابتدا از وکلای پایه یک دادگستری مشورت بگیرند تا اقداماتشان باعث ضررهای زیاد برای خود و طرف مقابل نگردد.

گروه وکلای ایران آرتا متشکل از وکلای پایه یک دادگستری مجرب در زمینه حقوق خانواده از جمله مطالبه مهریه ، طرح دادخواست اعسار برای آقایان ،مطالبه نفقه بانوان،دعوای الزام به تمکین ،استرداد جهیزیه، ثبت واقعه ازدواج ، انواع طلاق و غیره میباشند که میتوانند شما را به بهترین شکل ممکن در این زمینه یاری نمایند . برای  تماس و مشاوره رایگان با وکلای ایران آرتا بر روی دکمه قرمز پایین صفحه کلیک نمایید.